Józef Jackowiak
(1899-1994), Książ

Urodził się 11 grudnia 1899 roku w Książu jako syn Michała i Jadwigi z d. Pieprzyk. Nie zdążył poznać ojca, który wyjechał zarobkowo do kopalni w Niemczech i tam zaginął. Ukończył siedem klas szkoły powszechnej w Książu i podjął pracę jako uczeń w wędrownej brygadzie murarskiej. Szybko zrezygnował z tego zajęcia i wyjechał na Zachód do kopalni, śladem starszego brata. Tam, w 1917 roku otrzymał powołanie do niemieckiej armii i trafił na front I wojny światowej. Po wybuchu rewolucji niemieckiej, późną jesienią 1918 roku wrócił do Książa, w mundurze, ale bez broni.

Powstanie wielkopolskie
27 listopada 1918 roku wstąpił do oddziału Straży Ludowej w Książu i pełnił służbę patrolową z bronią w ręku. W nocy 30 grudnia 1918 roku brał udział w wymarszu ksiąskiego oddziału SL na rozbrajanie koszar w Śremie. 6 stycznia 1919 roku wstąpił do śremskiego batalionu powstańczego i już tydzień później został wysłany z kompanią na front pod Leszno. Tam otrzymał przydział do 2 kompanii dowodzonej przez chor. Mariana Trawińskiego. Brał udział we wszystkich atakach, kontratakach, a także w zdobywaniu broni i rozbrajaniu kolonistów. Walczył pod m.in. Robczyskiem, gdzie na jego rękach zmarł śmiertelnie ranny Ignacy Tomczak, i Pawłowicami. Brał udział w odpieraniu ataku na Kąkolewo. Jako żołnierz Grupy Leszno został wcielony do 6 PSWlkp. W lipcu 1919 roku został przeniesiony wraz z pułkiem w rejon Kościana i pod koniec sierpnia wysłany pod Zbąszyń, gdzie brał udział w utarczkach przygranicznych. Został zwolniony z służby w październiku 1919 roku jako jedyny żywiciel rodziny - na jego wyłącznym utrzymaniu została matka.

Nie mogąc znaleźć zatrudnienia w Książu, wstąpił do Straży Celnej. Stacjonował w Jabłonnej pod Rydzyną, później w Kartuzach do 1926 roku. Ożenił się w Książu z Zofią Górczak 4 lutego 1925 roku. 1 kwietnia 1926 roku wskutek ogólnej redukcji został zwolniony z trzymiesięczną odprawą. Wrócił do Książa i 1 maja 1926 roku zatrudnił się w Magistracie jako woźny miejski i inkasent podatkowy i pełnił tę funkcję w różnych okolicznościach do emerytury, na którą odszedł w 1965 roku. Gdy w 1928 roku, na miejscu rozebranej synagogi, wybudowano strażnicę Ochotniczej Straży Pożarnej, przyjął funkcje jej gospodarza i zamieszkał tam wraz z rodziną. W podwórzu strażnicy w przybudówce urządzono areszt miejski złożony z dwóch małych pomieszczeń i także jemu powierzono nad nim opiekę. Należał do Związku Weteranów Powstań Narodowych RP Koło Książ, przekształconego w 1937 roku na Związek Powstańców Wielkopolskich. Był jego skarbnikiem. Choć nie działał w innych organizacjach, każdy i zawsze mógł liczyć na jego pomoc.
Gdy 8 września 1939 roku do Książa wkroczyli Niemcy, pozostał na swoim stanowisku. Dzięki temu, ryzykując życiem, uratował skonfiskowany sztandar TPiW z Chwałkowa oraz skonfiskowane sztandar, insygnia i protokolarze Bractwa Kurkowego w Książu. Wyniósł je z magistrackiego magazynu i przechował przez wojnę w miejscu, którego nikomu nie zdradził. 17 i 18 października 1939 roku nastąpiły aresztowania obywateli polskich w Książu i Dolsku. 17 mężczyzn umieszczono w celach na podwórzu strażnicy. Jako gospodarz tego miejsca, umożliwiał rodzinom spotkania z więźniami. Poluzował też okno w jednej z cel, co umożliwiło ucieczkę trzem aresztowanym w przeddzień publicznej egzekucji na ksiąskim rynku. Po wojnie nadal pełnił funkcję woźnego, już nie w Magistracie, a w Urzędzie Miasta i Gminy. Do emerytury pełnił też funkcję gospodarza strażnicy OSP. Pozostał bezpartyjny. Należał do ZBoWiD-u Koło Książ od 1957 roku. W 1972 roku otrzymał awans na podporucznika WP za udział w powstaniu wielkopolskim. Zmarł 24 lutego 1994 roku w Książu. Został pochowany na tamtejszym cmentarzu parafialnym w rodzinnym grobie.

ODZNACZENIA:
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921
Medal Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości
Brązowy Krzyż Zasługi
Wielkopolski Krzyż Powstańczy - uchw. RP 11.10-0.909 z dnia 1958-11-10
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

ŹRÓDŁA:
Akta ZBoWiD Koło Książ, Koło Śrem
Archiwa rodzinne
Życiorys napisany własnoręcznie
Centralne Archiwum Wojskowe via WTG Gniazdo
Akta Komisji Weryfikacyjnej Związku Powstańców Wielkopolskich 1936-1939

Nowa odsłona KOLEKCJI Wirtualnej Izby Regionalnej Gminy Książ Wielkopolski oraz nowa kolekcja Powstańcy Wielkopolscy Ziemi Ksiąskiej powstały przy finansowym wsparciu Starostwa Powiatowego w Śremie wysiłkiem redaktorów WIR - członków Stowarzyszenia Nasza Gmina.
Nad przebudową całej WIR w zgodzie z nową technologią pracujemy.

gir@ffe