Franciszek Gabrysiak
(1900-1987), Zaborowo

Urodził się 25 września 1900 roku w Zaborowie jako syn Józefa Gabrysiaka i Wiktorii z d. Wiśniewska. Uczęszczał do szkoły powszechnej w Sroczewie i w Książu. W roku 1907 wyjechał z rodzicami do Hamburga, gdzie kontynuował naukę w szkole powszechnej, a następnie w gimnazjum ogólnokształcącym. 13 września 1917 roku został powołany do wojska niemieckiego do 109 Pułku Grenadierów do Karlsruhe. Po przeszkoleniu został przydzielony do batalionu szturmowego B 172 Pułku Piechoty w rejonie Alzacja-Lotaryngia. Z chwilą wybuchu rewolucji niemieckiej wraz z posiadaną bronią z wielkimi trudnościami wyjechał do stron rodzinnych.

Powstanie wielkopolskie i wojna 1919-1921
Zameldował się w Banku Ludowym u Jana Cyplika, któremu zdał broń i który wcielił go do oddziału Straży Ludowej w Książu. Był w składzie kilkuosobowego wypadu do Dolska, do Tomasza Paula po ewentualne instrukcje. Paul zalecił werbowanie mężczyzn do powstania, co też potajemnie czynił. W nocy 30 grudnia 1918 roku wziął udział w wymarszu ksiąskiego oddziału SL na rozbrajanie garnizonu w Śremie. 3 stycznia 1919 roku wstąpił do 3 kompanii dolskiej batalionu śremskiego pod dowództwem ppor. Tomasza Paula. Razem z kompanią początkowo wysłany został do Biedruska, do pilnowania magazynów. Już 6 lutego 1919 roku 1, 3 i 4 kompania batalionu śremskiego wyruszyły na front pod Rawicz, pod dowództwem ppor. Stefana Chosłowskiego. Walczył m.in. pod Miejską Górką. W nocy z 7 na 8 lutego brał udział w patrolu, który wysadził tory kolejowego pod Sarnową. Po zakończeniu powstania wstąpił do 12 kompanii tworzącego się w Biedrusku 3 PSWlkp (później 57 PP). Ze swoim pułkiem brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Został ranny na froncie wschodnim.

Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku. Wysłano go na kurs podoficerski do Grudziądza, po czym został przydzielony do Szkoły Podoficerów Artylerii nr 6 w Poznaniu jako instruktor. Później przeniesiony do Wilna do 76 PP, początkowo był kancelistą, potem protokolantem Sądu Wojskowego w Wilnie i ostatecznie w Grodnie. W wojsku zdał maturę i podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, których nie skończył.
Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej z 29 Dywizją Piechoty. Został ranny w bitwie pod Piotrkowem Trybunalskim. Podczas okupacji przebywał w Poznaniu. Jako powstaniec wielkopolski został aresztowany 15 października 1939 roku i osadzony w Forcie VII, skąd zwolniono go 8 listopada 1939 roku. 4 stycznia 1940 roku aresztowano go ponownie. Został osadzony w siedzibie Gestapo w przedwojennym Domu Żołnierza w Poznaniu. Mimo tortur nie przyznał się do uczestnictwa w powstaniu wielkopolskim. W międzyczasie zmarła osoba, która świadczyła na jego niekorzyść, w związku z czym 21 stycznia 1940 roku został zwolniony. Przez całą okupację zatrudniony był w Zamku jako prosty robotnik. W styczniu i lutym 1945 roku brał udział w walkach o Cytadelę w Poznaniu. Po wojnie wyjechał na Ziemie Odzyskane do Koszalina jako członek Grupy Operacyjnej Ministerstwa Aprowizacji i Handlu. Od 1 sierpnia 1946 był inspektorem Oddziału Kontroli Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie. W Koszalinie był m.in. Prezesem PSS Społem w okresie 1947-1949. Organizował Związek Powstańców Wielkopolskich na Pomorzu - został Komendantem Weteranów Wielkopolskich. W 1971 roku otrzymał awans na podporucznika WP za udział w powstaniu wielkopolskim. Zmarł 9 listopada 1987 roku w Koszalinie i tam został pochowany.

Odznaczenia:
Brązowy Medal Zasłużonym na Polu Chwały - 1948 rok
Brązowy Krzyż Zasługi - 1948 rok
Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 - 1959 rok
Wielkopolski Krzyż Powstańczy - uchw. RP 12.28-0.976 z dnia 1957-12-28
Odznaka Grunwaldzka - 1959 rok
Odznaka za Rany i Kontuzje
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski - 1965 rok
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Odznaka Honorowa Za zasługi w rozwoju województwa koszalińskiego - 1970 rok

ŹRÓDŁA:
Życiorys napisany własnoręcznie
Centralne Archiwum Wojskowe via WTG Gniazdo
Muzeum w Koszalinie, www.muzeum.koszalin.pl

Nowa odsłona KOLEKCJI Wirtualnej Izby Regionalnej Gminy Książ Wielkopolski oraz nowa kolekcja Powstańcy Wielkopolscy Ziemi Ksiąskiej powstały przy finansowym wsparciu Starostwa Powiatowego w Śremie wysiłkiem redaktorów WIR - członków Stowarzyszenia Nasza Gmina.
Nad przebudową całej WIR w zgodzie z nową technologią pracujemy.

gir@ffe