Edmund Borys
(1895-1943), Książ

Urodził się 3 września 1895 roku w Mogilnie jako syn naczelnika urzędu Pawła Borysa i Katarzyny z d. Łuczak.

Powstanie wielkopolskie i wojna 1919-1921
Z początkiem stycznia 1919 roku wstąpił jako ochotnik do 1 Pułku Artylerii Polowej Wielkopolskiej (później 15 PAPWlkp) i przeszedł z nim szlak bojowy.

Na podstawie nominacji wojewody poznańskiego z dnia 29 kwietnia 1926 przejął obowiązki burmistrza komisarycznego w Książu. W miesiąc później został mianowany urzędnikiem stanu cywilnego na obwód Książ, a w listopadzie 1928 rada miejska przyjęła uchwałę o powierzeniu mu urzędu burmistrza zawodowego z 12-letnią kadencją.
Współorganizował wydarzenia patriotyczno-militarne upamiętniające i szeroko promujące kolejne rocznice bitwy o Książ 29 kwietnia 1848 roku. W 1930 roku był to marsz gwiaździsty PW Okręgu Śremskiego i pokaz walki gazowej na rynku w Książu, który zorganizował wspólnie z ppor. rez. Józefem Barcikowskim z Konarskiego. W 1935 roku doprowadził do ufundowania i uroczystego odsłonięcia tablicy pamiątkowej poświęconej obrońcom obozu Książ w 1848 roku: majorowi Florianowi Dąbrowskiemu i poległym powstańcom, na budynku Banku Ludowego w Książu. Działał w TPiW Koło Książ, w którym był przewodniczącym Komisji Rewizyjnej i później, od 1936 roku w Związku Weteranów Powstań Narodowych RP przekształconym rok później w Związek Powstańców Wielkopolskich. W 1938 roku Koło Książ, w celu upamiętnienia 90. rocznicy bitwy o Książ, zorganizowało zjazd powstańców wielkopolskich z powiatów kościańskiego, gostyńskiego i śremskiego w dniu 15 sierpnia. Organizatorów zjazdu wspierało Bractwo Kurkowe w Książu, którego Edmund Borys był również aktywnym członkiem. Wstąpił do Bractwa już w 1926 roku. Dwa razy był Królem Kurkowym w 1936 i 1939 roku.
Po wybuchu II wojny światowej, zgodnie z rozkazem starosty śremskiego, 3 września ewakuował się wraz z rodziną do Generalnej Guberni. Został aresztowany przez Gestapo 31 sierpnia 1943 roku w Radomiu. Po kilkudniowym pobycie w tamtejszym więzieniu został przewieziony w zbiorowym transporcie do obozu koncentracyjnego Oświęcim-Brzezinka, dokąd przybył 14 września 1943 r. Zmarł w obozie 22 października 1943 roku w wieku 48 lat.

ODZNACZENIA:
Odznaka Pamiątkowa Wojsk Wielkopolskich - 6 sierpnia 1935 roku

ŹRÓDŁA:
Archiwa rodzinne
Akta Komisji Weryfikacyjnej Związku Powstańców Wielkopolskich 1936-1939
Archiwum Państwowe w Poznaniu
Wspomnienia Józefa Jackowiaka
Zygmunt Borys Książ Wielkopolski. Zarys dziejów, nakładem Urzędu Miejskiego w Książu Wielkopolskim

Nowa odsłona KOLEKCJI Wirtualnej Izby Regionalnej Gminy Książ Wielkopolski oraz nowa kolekcja Powstańcy Wielkopolscy Ziemi Ksiąskiej powstały przy finansowym wsparciu Starostwa Powiatowego w Śremie wysiłkiem redaktorów WIR - członków Stowarzyszenia Nasza Gmina.
Nad przebudową całej WIR w zgodzie z nową technologią pracujemy.

gir@ffe