Józef Kranz
(1880-1963), Książ

Urodził się 19 marca 1880 roku w Ludkowie, w ówczesnym pow. mogileńskim, jako syn urzędnika gospodarskiego Wincentego i Józefy z d. Brylińska. W roku 1894 ukończył szkołę powszechną w Pakości i rozpoczął pracę w tamtejszym Magistracie, początkowo jako goniec, a następnie młodszy referent. W 1897 roku został pomocnikiem biurowym w pakoskiej cukrowni, a dwa lata później, w 1899 roku wyjechał do Dortmundu, gdzie pracował jako murarz. W latach 1900-1902 służył w armii pruskiej, a następnie do roku 1905 był pomocnikiem biurowym w Kopalni Węgla Kamiennego Ludwik w Zabrzu-Biskupicach. W 1905 roku przeniósł się ze Śląska do Poznania i do 1912 roku był tam sekretarzem oddziału Chrześcijańskiego Związku Zawodowego Rzemieślników i Robotników Budowlanych. W tym czasie uczęszczał na kursy Towarzystwa Przemysłowego w Poznaniu i zdobył uprawnienia księgowego. W grudniu 1912 roku osiadł w Książu Wielkopolskim i otworzył kancelarię obrońcy ludowego (Volksbüro). Kierowały nim pobudki narodowe i życzenie miejscowych Polaków, zmuszanych do korzystania wyłącznie z usług kancelarii niemieckich. W latach 1914-1918 ponownie służył w armii i walczył w stopniu sierżanta na frontach I wojny światowej. Po wybuchu rewolucji niemieckiej, w listopadzie 1918 roku wrócił do Książa.

Powstanie wielkopolskie
Po powrocie od razu włączył się do ksiąskiej konspiracji przygotowującej powstanie. Podczas wiecu 15 listopada 1918 roku zwołanego w Domu Katolickim w Książu został wybrany do Rady Żołnierskiej. Z ramienia RŻ zajmował się rejestracją powracających z frontu żołnierzy i przejmowaniem od nich broni i uczestniczył w tworzeniu Straży Ludowej na odcinku Książ-Mchy. W nocy 30 grudnia 1918 roku wyruszył z ksiąskim oddziałem SL do Śremu na rozbrajanie niemieckiego garnizonu. Służył w Straży Ludowej w Książ do końca powstania.

W październiku 1919 roku zamieszkał w Inowrocławiu, gdzie z nominacji Komisariatu NRL został inspektorem pracy w rolnictwie. Po połączeniu inspektoratów rolnictwa i przemysłu w jeden urząd, od kwietnia 1923 pracował w charakterze kierownika Państwowego Urzędu Pośrednictwa Pracy w Inowrocławiu. Stanowisko to zajmował do 1 lipca 1924 roku, potem wrócił do poprzedniego zajęcia i do września 1939 roku prowadził biuro obrońcy ludowego w Inowrocławiu i od 1937 także w Gniewkowie. W 1937 roku przeniósł się do Gniewkowa i mieszkał tam do końca życia. W Inowrocławiu działał w Związku Weteranów Powstań Narodowych RP, którego przez długie lata był sekretarzem, i w Bractwie Kurkowym. Należał też do Narodowej Partii Robotniczej. W latach okupacji pracował jako księgowy w miejscowej firmie kołodziejsko-stolarskiej Leschnera. W latach 1940-1941 przez 10 miesięcy był więziony w Nowym Targu za przemyt do GG żywności i pieniędzy, które były przeznaczone dla wysiedlonej tam jego rodziny. Zmarł 2 lutego 1963 roku w Gniewkowie. Został pochowany w Inowrocławiu.

Odznaczenia:
Wielkopolski Krzyż Powstańczy - uchw. RP 02.26-0.51 z dnia 1958-02-26

ŹRÓDŁA:
Centralne Archiwum Wojskowe via WTG Gniazdo
"Wiadomości Śremskie" nr 19/1929
Wspomnienia Józefa Jackowiaka
Piotr Strachanowski Samorząd miasta Inowrocławia 1918-1939: wybory i ludzie, Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Inowrocławiu, Inowrocław 2000

Nowa odsłona KOLEKCJI Wirtualnej Izby Regionalnej Gminy Książ Wielkopolski oraz nowa kolekcja Powstańcy Wielkopolscy Ziemi Ksiąskiej powstały przy finansowym wsparciu Starostwa Powiatowego w Śremie wysiłkiem redaktorów WIR - członków Stowarzyszenia Nasza Gmina.
Nad przebudową całej WIR w zgodzie z nową technologią pracujemy.

gir@ffe