Wirtualna Izba Regionalna Gminy Książ Wielkopolski

Ludzie

Józef Marczak

powstaniec wielkopolski, król kurkowy, stolarz-kołodziej
[ur. 1896 - zm. 1989]

Źródło: Kolekcja WIR
Autor: Józef Kaczmarek

Miejsce: Książ [ob. Książ Wielkopolski]

Urodził się 18 marca 1896 roku w Zwoli k. Zaniemyśla jako syn Stanisława i Franciszki z d. Śmiłowska. Ukończył siedem klas szkoły powszechnej i trzy lata szkoły zawodowej. Wykształcił się na kołodzieja i stolarza. Nie wiemy, kiedy i sam czy z rodzicami przeprowadził się do Książka. W 1914 został powołany do armii niemieckiej i służył na frontach I wojny światowej. Latem 1918 roku zbiegł z armii i przez kilka miesięcy się ukrywał, zanim, po wybuchu rewolucji niemieckiej, mógł wrócić do domu.

Powstanie wielkopolskie
W listopadzie 1918 roku do tworzonego w Książu oddziału Straży Ludowej. Brał udział w wyprawie na rozbrajanie niemieckiego garnizonu w Śremie w nocy 30 grudnia 1918 roku. 6 stycznia 1919 roku wstąpił na ochotnika do 3 kompanii dolskiej batalionu śremskiego. Po kilku dniach dotknięty raptownym, bardzo silnym krwotokiem spowodowanym wojną i kilkumiesięcznym ukrywaniem się, wyczerpany wycofał się w leczenie domowe. Po wyzdrowieniu powrócił do wojska. Służył w Poznaniu jeszcze w 1921 roku. Odszedł do cywila w stopniu kaprala.

Ożenił się w 1921 roku w Książu z Marianną Mikołajczak. W akcie ślubu napisano: "młodzian kołodziej z Książka obecnie przy wojsku w Poznaniu". Po demobilizacji prowadził własną stolarnię na ulicy Kościuszki w Książu. W 1925 roku wstąpił do Bractwa Kurkowego i natychmiast stał się jego "ruchliwym" członkiem. W latach 30. Kupił cegielnię w Kiełczynku. Podczas II wojny światowej działał w ruchu oporu, od stycznia 1943 do stycznia 1945 roku był w partyzantce. Po wojnie nadal prowadził swoja stolarnię. Miał charakterystyczną bliznę nad okiem, pozostałość rany z walk partyzanckich. Był jednym z inicjatorów wznowienia działalności Bractwa Kurkowego w Książu w 1946 roku. W księdze protokołów Bractwa pojawia się wpis wyprzedzający reaktywację stowarzyszenia: "brat Józef Marczak, dwukrotny Król Kurkowy, zwycięzca różnych nagród, premii i zwycięstw, długoletni Strzelmistrz, ruchliwy około budowy ogrodu Bractwa Kurkowego, ruchliwy na niwie społecznej i towarzyski, w porozumieniu z obywatelem Burmistrzem Gawrońskim Józefem [...] postanowili oboje zwołanie zebrania porozumiewawczego". Był ostatnim bratem kurkowym, który nie pogodził się z zakazem urządzania strzelań, jaki wydał Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa w Śremie. W 1948 roku ustawa zakazała działalności bractw strzeleckich. Należał do ZBoWiD-u Koło Książ. W latach 70. został awansowany do stopnia podporucznika za udział w powstaniu wielkopolskim. Zmarł 8 października 1989 roku w Poznaniu. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Książu.

ODZNACZENIA:
Krzyż Walecznych
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921
Srebrny Krzyż Zasługi
Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
Krzyż Partyzancki ("za udział w walkach partyzanckich z hitlerowskim okupantem")
Wielkopolski Krzyż Powstańczy - uchw. RP 12.06-0.953 z dnia 1957-12-06
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Sygnatura: OS-00148
Fot. Zasoby własne | Autor: WIR

Jeśli możesz uzupełnić opis tego obiektu, napisz do nas: wir.ksiazwlkp[@]gmail.com. Użyj sygnatury obiektu (dwie linie wyżej).

Obiekty powiązane.